Czy sztuka jest dla dzieci? A może to temat zbyt poważny, zbyt trudny, wymagający wiedzy i wrażliwości, które rozwijają się dopiero w dorosłym życiu? Wiele osób uważa, że aby otaczać się sztuką, trzeba mieć przygotowanie teoretyczne, znać konteksty historyczne i symbolikę. A co, jeśli powiem, że to mit?
Sztuka wcale nie jest „tylko dla dorosłych”. Wręcz przeciwnie – dzieci odbierają ją w sposób najbardziej naturalny i intuicyjny. Nie analizują, nie zastanawiają się nad tym, „co autor miał na myśli”. One czują – kolory, kompozycję, emocje. I to jest właśnie najczystsza forma kontaktu ze sztuką.
Dzieci nie analizują, dzieci doświadczają
Dorośli często czują onieśmielenie wobec sztuki – zwłaszcza tej uznawanej za „wysoką”. W muzeach szepczą, czytają skomplikowane opisy i zastanawiają się, czy na pewno „rozumieją” to, co widzą. Dzieci patrzą na obrazy inaczej. Cieszą się kolorami, dostrzegają kształty, zadają pytania. Ich odbiór jest prosty, ale wcale nie mniej wartościowy.
To właśnie dzieci są w stanie zatrzymać się przed obrazem Franza Marca i powiedzieć: „Te konie są dziwne!”, spojrzeć na dzieło Odilona Redona i zauważyć: „To wygląda jak sen!”. Ich interpretacje są świeże, pełne emocji, a czasem nawet bardziej trafne niż akademickie analizy dorosłych.
Sztuka uczy otwartości
Każde dzieło sztuki jest zapisem czyjejś wrażliwości, sposobu postrzegania świata, wewnętrznych przeżyć artysty. Obrazy Fridy Kahlo są pełne emocji i symboli, Hilma af Klint malowała to, co podpowiadała jej intuicja, a Vincent van Gogh widział świat przez pryzmat barw i ekspresyjnych pociągnięć pędzla.
Obcowanie z dziełami sztuki pomaga dostrzec, że każdy człowiek widzi rzeczywistość inaczej – i to jest piękne. Dzięki temu dzieci uczą się otwartości i empatii. Widzą, że świat nie jest jednowymiarowy, że różne spojrzenia mogą być równie wartościowe. To cenna lekcja, która zostaje z nimi na całe życie – uczy, że różnorodność perspektyw to bogactwo, a nie bariera.
Sztuka w dziecięcej codzienności
Wielu rodziców myśli, że sztuka to temat „na później” – że najpierw trzeba nauczyć dziecko alfabetu, liczb i innych „praktycznych” rzeczy. Ale przecież sztuka jest wokół nas od zawsze. Dzieci tworzą pierwsze rysunki, zanim nauczą się pisać. A z kolorowych plam na papierze rodzą się ciekawe historie.
To, co widzimy na co dzień – ilustracje w książkach, wzory na ubraniach, dekoracje w pokojach – to też sztuka. Otwieranie dzieci na różne formy artystycznego wyrazu sprawia, że później łatwiej im zrozumieć świat, docenić piękno i rozwijać kreatywność.
Czy trzeba się znać na sztuce, żeby ją lubić?
To pytanie warto zadać także dorosłym. Czy musimy być krytykami filmowymi, żeby cieszyć się dobrym filmem? Czy trzeba być szefem kuchni, żeby rozkoszować się smakiem ulubionego dania? Sztuka działa podobnie – nie trzeba jej „rozumieć”, żeby się nią cieszyć.
Podobnie jest z dziećmi. Możemy oswajać je ze sztuką na różne sposoby – poprzez zabawę, gry, aktywności plastyczne. Dzięki temu uczymy je, że sztuka nie jest czymś odległym, dostępnym tylko dla ekspertów, ale czymś, co może być bliskie, naturalne i przede wszystkim – radosne.
Sztuka Malucha – bo zabawa to sztuka!
TUKA powstała, bo chciałam, aby dzieci mogły bawić się sztuką, poznawać ją na własnych zasadach – bez presji, bez akademickiego podejścia, po prostu poprzez radość odkrywania.
„Wierzę, że sztuka może być dla dzieci tak naturalna jak czytanie bajek przed snem. Nie trzeba jej analizować – można ją czuć, doświadczać i po prostu się nią bawić.”
Gry, puzzle, naklejki czy tatuaże pozwalają dzieciom poznawać dzieła wielkich artystów w formie, która jest dla nich atrakcyjna. Dzięki temu obcowanie ze sztuką staje się czymś normalnym, a nie „trudnym” czy „poważnym”.
Jak wprowadzać sztukę do dziecięcego świata?
Nie trzeba od razu zabierać dziecka do muzeum (choć to też jest świetny pomysł!). Można zacząć od drobnych rzeczy:
- Oglądanie albumów z dziełami sztuki – zamiast bajki na dobranoc, spróbujcie razem przeglądać obrazy i opowiadać o nich własne historie.
- Zabawy z kolorami i formami – malowanie, wyklejanie, układanie kształtów z wycinanek – to wszystko jest pierwszym krokiem do świata sztuki.
- Gry i puzzle inspirowane dziełami sztuki – to sposób na naukę przez zabawę. Dzieci nawet nie zauważą, że właśnie „obcują z wielką sztuką”. 🙂
- A jeśli wizyty w muzeach i galeriach – to na luzie, bez presji. Nie trzeba oglądać wszystkiego! Czasem wystarczy jeden obraz, który przykuje uwagę dziecka.
Sztuka to przygoda – pozwól dziecku ją odkryć!
Dzieci nie potrzebują „rozumieć” sztuki, żeby czerpać z niej radość. Potrzebują tylko przestrzeni do odkrywania jej na swój sposób. I właśnie o to chodzi – o pozwolenie im na tę radosną eksplorację, na samodzielne wnioski, na zachwyt nad kształtem, kolorem, emocją, w formie, która jest dla nich najbardziej przystępna.
Bo sztuka nie jest trudna – wystarczy na nią spojrzeć tak, jak robią to dzieci!
